Batik en Waxprint: een samenkomst van culturen

Guave going international! In het tweede weekend van november waren we voor het eerst onderdeel van een programma in het buitenland, namelijk voor AKAA (Also Known As Africa art air) in Parijs, Frankrijk. Deze art fair wordt sinds drie jaar georganiseerd en biedt verschillende galeriehouders uit Europa en Afrika plek om het werk van toonaangevende kunstenaars uit Afrika en Afrikaanse diaspora te presenteren. Daarnaast werden er verschillende panelgesprekken georganiseerd binnen het thema ‘Global South Connections’. Voor een daarvan werden wij als spreker uitgenodigd, namelijk: "Du Batik au Wax, de l’Indonésie à l’Afrique" (oftewel “Van batik tot wax, van Indonesië tot Afrika). Luxury fashion designer Imane Ayissi en Youssouf Fofana oprichter van Maison Chateau Rouge (een kledinglabel dat samenwerkt met Vlisco) waren andere panelleden. Een mega interessant thema om vele redenen.

Batik en Javaanse doeken werden in de 19e eeuw geïntroduceerd in Afrika. Deze introductie ontpopte zich uiteindelijk tot de productie en verhandeling van de bekende kleurrijke wax prints. De Nederlanders zagen een afzetmarkt voor Javaanse katoentjes in hun kolonie Nederlands-Indië, die echter door de lokale bevolking werd beoordeeld als slechte kwaliteit. Een afzetmarkt vonden de Nederlanders toen in West-Afrika. Vervolgens ontwikkelde zich dit tot een productie van wax prints naar smaak van de Afrikaanse markt: nieuwe en vaak meer expliciete prints (zoals gebruiksvoorwerpen) en fellere kleuren. Niet geheel onbelangrijk in dit verhaal: de productie vond allemaal in Nederland plaats. Een van de bekendste producenten van deze stoffen is Vlisco in Helmond.

Het werken met textiel zoals batik en wax in deze tijd door ontwerpers in het Westen levert natuurlijk een hoop vragen op. Zoals dat van cultural appropriation, maar ook of de betekenis van het dragen van wax verandert wetende dat het een Nederlands product is. Maison Chateau Rouge gebruikt Vlisco stoffen en maakt hiermee eigentijdse kleding. Het label is een ode aan het 18e arrondissement in Parijs en vernoemd naar de gelijknamige buurt Chateau Rouge. Youssouf legt uit dat het label staat voor de samenkomst van verschillende culturen. De kleding wordt onder andere in Afrika, Parijs en andere delen van Europa geproduceerd. Het gedachtegoed komt samen in de kleding, waar sportieve elementen worden gecombineerd met de waxprint. De waxprint kan naar ons inziens ook niet anders dan als een samenkomst van verschillende culturen worden beschouwd, gezien zijn geschiedenis. Chateau Rouge maakt wax draagbaar voor iedereen. Batik heeft in de loop van de jaren haar eigen ontwikkeling doorgemaakt waardoor er naast de traditionele ontwerpen ook moderne en eigen ontwerpen bestaan. Als kledinglabel dat werkt met batik zijn we ons hier bewust van en grijpen we de verschillende mogelijkheden aan om batik draagbaar te maken voor iedereen.

Imane Ayissi daarentegen werkt niet met wax stoffen, maar met andere textielsoorten en ambachten uit Afrika. Volgens hem ligt de focus te vaak op wax als het om Afrikaanse textiel gaat, terwijl er zoveel andere mogelijkheden zijn op dit vlak. Overigens waren wij en de rest van het publiek vrij ontdaan van zijn mededeling dat hij 20 jaar actief was in het vak, maar slechts sinds vijf jaar erkenning heeft gekregen voor zijn werk. Daarbij maakte hij een punt door te zeggen dat zijn erkenning in Europa niet vanzelfsprekend betekende dat hij in zijn thuisland ging werken of produceren. Volgens hem moet er ruimte zijn voor lokaal talent. Een interessant gegeven waar wij (Romée en Myrthe) het ook geregeld over hebben. In deze tijd van globalisatie lijken soms alleen de groten het te kunnen overleven.

Wij zijn benieuwd naar jullie ideeën, dragen jullie batik en/of waxprint ongeacht jullie culturele afkomst? En kiezen jullie liever voor grote internationale merken of toch lokale labels?